1-GENEL BİLGİ
Döviz ile ödeme ve tahsilat yasağı ilk olarak, kamuoyunda Branson krizi olarak bilinen olaydan sonra döviz kurlarındaki ani artışlar nedeniyle Cumhurbaşkanlığının 12 Eylül 2018 tarihli 85 Sayılı Kararı ile mevzuatımıza girmiştir.
Başlangıçta yabancılar ile yapılan işlemler hariç nerdeyse tüm alım satım işlemleri yasak kapsamına alınmış iken, daha sonradan yapılan düzenlemeler ile döviz yasağı yumuşatılmıştır. Son olarak 27.02.2024 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 32 sayılı Türk parasının kıymetini koruma hakkında yapılan düzenleme ile mevcut haline kavuşmuştur.
2-DÜZENLEMENİN KAPSAMI
Yapılan düzenlemeye göre ticari nitelikli her türlü alım-satım ve kiralama işlemlerinin ne sözleşmeleri ne de ödeme ve tahsilatlarının yabancı para cinsinden yapılması mümkün değildir.
3-DÜZENLEMENİN İSTİSNALARI
a)Alım-Satım Ve Kiralama İşlemlerinde Taraflarından Birinin yabancı kişi yada yabancı kurum olması durumunda döviz cinsinden sözleşme yapılabilmekte, ödeme ve tahsilatlar yabancı para cinsinden yapılabilmektedir.
b)menkul mal ticaretinde sözleşmeler döviz cinsinden yapılabilmekte, ancak ödeme ve tahsilatlar TL cinsinden olmak zorundadır. Yine faturalar dövize endeksli düzenlenebilmekte, ancak TL cinsinden ödeme yapılması gerekmektedir.
c) Araç kiralama hizmetlerinin gerek sözleşmeleri gerekse de ödeme ve tahsilatları döviz cinsinden yapılabilmektedir.
d)19.04.2022 tarihinden önce imzalanmış menkul satış sözleşmesi kapsamında döviz cinsinden kıymetli evraklar ve faturalar ile aracılı ihracat sözleşmesinin ödeme tahsilatları döviz cinsinden yapılabilecektir.
e)Serbest bölgede faaliyet gösteren firmalar için de döviz ile ödeme yasağı bulunmamaktadır.
f)Transit ticaret kapsamındaki alım ve satım işlemleri de kapsam dışındadır.
g)Gayrimenkul kiralamalarında taraflardan birinin yabancı olması durumunda Döviz yasağı yoktur.
h) liman ve havalimanlarında bulunan gümrüksüz satış mağazalarının kiralanması ve işletilmesinde de döviz yasağı yoktur.
i)Turizm bakanlığınca belgeli turistik tesislerin kiralanmasında da döviz yasağı yoktur.
j)Uluslararası nakliye hizmetlerinde her iki taraf yerli de olsa döviz yasağı yoktur.
k)İhracat işlemlerine ait ödeme ve tahsilatlar
l)Gemi kiralamalarına ait finansal kiralama sözleşmeleri de kapsam dışındadır.
4-YASAĞA UYMAMANIN CEZALARI
Yasağa uymamak idari para cezasını gerektirmektedir ki; cezayı cumhuriyet savcıları uygulamaktadır.
2024 yılı için herbir işlem için 50.200-418.800 arası ceza uygunlanmış olup, sonraki yıllarda bu ceza yeniden değerleme oranında arttırılmaktadır.
Aykırılığın tekerrürü durumunda ise belirtilen cezalar iki kat olarak uygulanabilecektir.
