HİSSE SENEDİ ÖNEMLİ

Vergi yasalarında yer alan bazı hükümler, anonim şirketlerin hisse senedi bastırmasını gerektiriyor. Daha doğrusu, hisse senedi bastırmanın çok önemli bir "vergi avantajı" var. Anonim şirket ortağı olanlar, eğer "şirketin hisse senetleri varsa" ve bu hisse senetlerini iktisap (edinme) tarihinden itibaren "İKİ YIL" geçtikten sonra satarlarsa, satıştan doğan kazanç, tutarı ne olursa olsun gelir vergisine tabi tutulmaz.

Anonim şirketin hisse senedi bastırılmamışsa, hisse satışından doğan kazanç, (iktisap tarihinden itibaren kaç yıl geçerse geçsin) gelir vergisine tabi tutulur (Gelir Vergisi Kanunu Mükerrer Md.80/1). Bu nedenle, biran önce hisse senedi bastırmak gerekiyor.

Hisse senedi bastırmak için, herhangi bir kurumdan örneğin Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, SPK ya da Ticaret Odasından izin almaya gerek yok. Düğün davetiyesi bastırır gibi, matbaaya gidiyorsunuz. Klasördeki örneklerden birini beğenip bastırıyorsunuz. Anonim şirketin yönetim kurulu başkanı ve bir üyesi, hisse senetlerini imzalıyor. Ardından ortaklara imza karşılığı teslim ediliyor.

UYGULAMA NE ZAMAN BAŞLADI?

Çok kişinin farkında olmadığı yukarıda açıklanan uygulama, 1 Ocak 1999’dan itibaren yürürlüğe girdi. Gelir Vergisi Yasası’nın, konu ile ilgili maddelerinde daha önce "hisse senedi" deyimi yer almıyordu. Son olarak 24 Nisan 2003 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 4842 sayılı Kanunun sekizinci maddesiyle yapılan değişiklikle, (borsada işlem görmeyen) hisse senetlerinin iktisap tarihinden başlayarak bir yıldan fazla elde tutulduktan sonra elden çıkarılması halinde, bundan doğan kazancın vergilendirilmeyeceği belirtildi. Burada sözü edilen bir yıllık süre, 5281 sayılı Kanunla 1 Ocak 2006’dan itibaren 2 yıla çıkartıldı (GVK Mükerrer Md. 80/1).

Bu duruma göre, hisse senetlerinin iktisap tarihinden başlayarak "iki yıl geçtikten sonra" elden çıkarılması halinde, bundan doğan kazanç vergiye tabi olmayacak.

Ancak, anonim şirket hisse senedi bastırmamışsa yani hisse senedi yoksa, hisse satışı iki yıl geçtikten sonra da yapılsa, bundan doğan kazanç "Değer artışı kazancı" olarak, gelir vergisine tabi tutulacak.

BİR KOLAYLIK

Hisse senedi bastırmayan anonim şirketlere sağlanan bir kolaylık var. O da ‘‘geçici ilmühaber’’ ile ilgili...

Hisse senedi bastırmamış olan şirketlerin, ‘‘geçici ilmühaber’’ çıkarmaları halinde, ilmühabere dayalı satış da, hisse senedi satışı gibi nitelendirilmektedir.

Maliye Bakanlığı'nın 232 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile yaptığı açıklamaya göre; geçici ilmühaberlerin elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesinde, ‘‘Gelir Vergisi Kanunu'nun, hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesine ilişkin hükümlerin uygulanması gerekiyor.’’

Bilmeyenler için açıklayalım, geçici ilmühaberler, anonim şirketler tarafından hisse senetlerinin yerini tutmak amacıyla çıkartılan menkul kıymetlerdir. Sahiplerine, genel kurul toplantılarına katılmak, oy kullanmak ve kár payı almak gibi pay sahipliği haklarını kazandıran ilmühaberler, ilgili anonim şirketçe, hisse senetleri düzenlenip ortaklara teslim edildiği anda, geçerliliğini kaybetmektedir.

KAPSAMI

İlmühaberler; hisse senetleri ile değiştirileceği ve onların yerine geçeceği için, biçim ve kapsam yönlerinden, tıpkı hisse senetleri gibi, düzenlenmek zorundadır. Hisse senetlerinin ne şekilde düzenleneceği ise, Türk Ticaret Yasası'nın 413. maddesinde belirlenmiştir.

İlmühaberlerin, hisse senetleri ile değiştirilmesi nedeniyle alınan hisse senetlerinin ‘‘iktisap tarihi olarak’’, ilmühaberlerin elde edildiği tarih gözönüne alınır.

Geçici ilmühaber çıkarmak için, herhangi bir kurumdan izin almaya gerek yoktur. Hisse senedine benzeyen bu ilmühaberler, herhangi bir matbaada bastırılabileceği gibi, bilgisayarda hazırlanıp çoğaltılması da mümkündür.

İlmühaberlerin, hukuken bir hüküm ifade edebilmesi, başka bir anlatımla hisse senedi gibi kabul edilebilmesi için, anonim şirketin yönetim kurulu başkanı ve bir üye tarafından imzalanıp, ortaklara ‘‘imza karşılığı’’ teslim edilmesi gerekir.

Vergi yasalarında sık sık yapılan düzenlemeler ve ilgili genel tebliğler, neredeyse herkesi ‘‘vergi uzmanı’’ olmaya zorluyor. Anonim şirket ortakları, yukarıdaki vergi avantajını önceden bilir ve buna göre hareket ederlerse, hisse satışı nedeniyle vergi ödemekten kaçınabilirler. Hisse senedi ya da ilmühabere tabi olmadan yapılan hisse satışlarından doğan kazanç gelir vergisine tabi tutulur.

  Halka açık olmayan anonim şirketlerin, ‘‘hisse senedi’’ ya da ‘‘geçici ilmühaber’’ olayının üzerinde durmalarında yarar vardır.